Fransa Tüketim Mallarında PFAS’ı Yasaklıyor ve Su Düzenlemelerini Sıkılaştırıyor

Fransa Parlamentosu, özellikle kozmetik ve giyim başta olmak üzere birçok üründe kullanılan, “sonsuza dek kimyasallar” olarak bilinen PFAS (Per- ve Polifloroalkil Maddeler) kullanımını yasakladı.

PFAS ifadesi 10.000’i aşkın sentetik kimyasaldan oluşan geniş bir aileyi temsil etmekte. “Sonsuza dek kimyasallar” (forever chemicals) olarak da bilinen PFAS, doğada çok uzun süre kalıcı olmaları ve insan sağlığına yönelik ciddi riskler barındırmaları nedeniyle son yıllarda dünya genelinde yoğun tartışmalara konu olmuştu. PFAS maruziyetinin, belirli kanser tiplerinden doğurganlık kaybına kadar pek çok olumsuz sağlık etkisiyle ilişkili olduğu biliniyor.

2026'ya kadar kozmetiklerde, tekstillerde ve kayak mumlarında perfloroalkil ve polifloroalkil maddelerin (yasaklanmasını ve 2030'a kadar tekstil ürünlerinin daha geniş bir şekilde yasaklanmasını öngören yasa 20 Şubat 2025 tarihinde onaylanırken, mevzuat aynı zamanda içme suyunda daha sıkı PFAS izlemesi yapılmasını zorunlu kılıyor ve endüstriyel kirleticilere mali cezalar getiriyor.

PFAS Kısıtlamaları: Temel Önlemler ve Zaman Çizelgeleri

Tüketici Ürün Yasakları

1 Ocak 2026'dan itibaren PFAS şu yerlerde yasaklanacak:

• Kozmetikler
• Kayak mumları
• Su itici giysiler, ayakkabılar ve su geçirmezlik maddeleri (savunma ve acil durum hizmetleri için koruyucu ekipmanlar hariç)

1 Ocak 2030'dan itibaren PFAS'ın, ulusal güvenlik veya endüstriyel kullanım için gerekli görülenler dışında tüm tekstil ürünlerinde kullanılması yasaklanacak.

Endüstriyel Emisyonlar ve Su Kalitesi Kontrolleri

• Beş yıllık bir planla 2030 yılına kadar PFAS'lı endüstriyel su deşarjları aşamalı olarak sonlandırılacak.
• PFAS'ı suya salan şirketlere, atılan her 100 gram için 100 avro vergi uygulanacak.
• İçme suyunda zorunlu PFAS izlemesi yaygınlaştırılacak ve her yıl kamuoyuna raporlama yapılacak.
• Ülke çapında bir PFAS kirlilik haritası oluşturulacak ve her yıl güncellenecek.
• Hükümet, bir yıl içinde içme suyu standartlarını güncelleyecek.

Avrupa Çapında Etkileri Olabilir

Fransa, PFAS düzenlemeleri konusunda Danimarka’nın ardından adım atarken; çevre örgütleri, diğer Avrupa Birliği ülkelerinin de benzer yasaklar getirmesini veya AB düzeyinde hazırlanmakta olan “Evrensel PFAS Kısıtlaması”na destek vermesini bekliyor. Söz konusu AB kısıtlaması, bu kimyasalları giysilerden pişirme kaplarına, hatta arabalara kadar pek çok kullanım alanında grup olarak yasaklamayı ve geçiş sürecinde endüstrinin uyum sağlaması için yeterli zaman tanımayı hedefliyor.

Avrupa Kimyasallar Ajansı (ECHA) çatısı altında PFAS’ın tüm kullanım alanlarını kapsayan bir kısıtlama teklifi bulunuyor. Bu teklif, tekstilden otomotive, kozmetikten mutfak gereçlerine kadar geniş bir yelpazede PFAS kullanımını kısıtlamayı planlıyor ve sanayiye geçiş sürecinde uyum sağlamaları için “cömert” olarak nitelenebilecek süreler tanıyor. Ancak büyük endüstriler, nihai düzenlemenin sektöre ağır maliyetler getireceğini savunarak süreci yavaşlatma ve değiştirme çabası içinde.