ABD ve Çin ‘Çin’in İhracat Destek Programı’ İhtilafında Uzlaştı

Amerika Ticaret Temsilciliği Ofisi’nin bildirdiğine göre, Washington ve Pekin, Çin’in ‘İhracat Destekleme Programı’ üzerine olan ihtilaflarında bir anlaşmaya vardılar.

Söz konusu haber ABD’nin Çin’in ihracatçı firmalara hizmet etmek amacıyla kurduğu “Ortak Hizmet Platformları” (Demonstration Bases-Common Service Platform) programını DTÖ’ye şikâyetinden bir yıl sonra, 14 Nisan Perşembe günü açıklandı. Geçen yıl bu dönemde, ABD bu uygulamanın DTÖ çerçevesinde global ticaret kurallarına aykırı olduğunu iddia etmişti.

ABD resmi makamlarına göre, Nisan 2015’te davanın görülmesi için bir Anlaşmazlık Paneli (Dispute Panel) kurulmakla birlikte diğer yandan iki taraf arasındaki görüşmeler de devam etmekteydi. Dünya Ticaret Örgütü’nün web sitesine göre Uyuşmazlıkları Çözme Mercii bir Anlaşmazlık Paneli kurulmasına karar vermiş olmasına rağmen panel katılımcıları henüz seçilmemişti.

Amerika Ticaret Temsilci Ofisi iki ticaret devinin oluşturduğu “Mutabakat Anlaşması”nın (MOU) bir kopyasını yayınlarken ayrıca, orijinal durumda karşılaşılan pek çok değişik “aracın” ana hatlarını da belirleyen bir tablo da sunmuştur.

Tartışma özellikle “Demonstration Bases” konusuna yoğunlaşmıştı nitekim ABD tarafı firmalara sağlanan destek ve teşviklerin bu firmaların ihracatlarıyla ilgili kriterlerle ilişkilendirildiğini iddia etmekteydi.  Bu teşvikler nakit hibeleri şeklinde olabileceği gibi bedava ya da indirimli hizmetler şeklinde de olmaktadır. Washington’a göre, teşvik programı ulusal hükümet ve yerel düzeylerde 150 farklı tedbir ile desteklenmektedir.

ABD’nin Şubat 2015 tarihli şikayeti DTÖ’nün Sübvansiyonlar ve Telafi Edici Önlemler Anlaşması’nın 3.1(a) ve 3.2 maddelerine atıfta bulunmaktaydı. 

Bu maddelere göre, DTÖ tarım kanunları tarafından korunanlar haricinde, “ihracat performansına bağlı olan teşvik ve destekler, hukuken ya da fiilen, yalnız ya da başka diğer şartlarla birlikte” yasaklanmıştır ve DTÖ üyelerinin böyle bir devlet desteğini almaları ya da sürdürmeleri yasaktır.  

Washington, bu tip desteklerin küresel ticaret kurallarını ihlal etmenin yanında Çinli ihracatçı firmalara Amerikalı firmalara karşı haksız rekabet avantajı sağladığını da öne sürmekteydi.  

Amerika Ticaret Temsilcisi Michael Froman’a göre “İki ülke arasında varılan uzlaşma tarımdan, tekstile ve medikal ürünlere kadar yedi değişik sektörde çalışan Amerikalılar için bir zafer niteliğindedir.”

Anlaşma Koşulları

Dört sayfalık Anlaşma metnine göre, Çin gerek Merkezi Hükümet, gerekse yerel düzeyde, “Ortak Hizmet Platformları”ndaki tüm fonlama ve diğer finansal desteğini sona erdirmektedir.

Washington ayrıca bu şirketlere ya da şirket gruplarına Ortak Hizmet Platformları çerçevesinde “indirimli hizmetler” veren “öncelikli hizmet kontratlarına” da karşı çıkmıştır. Çin yönetimi bunların da kaldırıldığını bildirmektedir.

Aynı anlaşma metninde Çin tarafı söz konusu projenin amacının dış ticaretin gelişim ve dönüşümünü arttırmak olduğunu ve ihracat firmalarına finansal destek kanalı olmadığını da belirtmektedir. 

Her iki taraf da anlaşmanın tamamen devreye sokulduğundan emin olmak için düzenli olarak birbirlerini alınan her karar ve adımdan haberdar edeceğine dair söz vermektedir.

Çin Ticaret Bakanlığı: DTÖ Kurallarına Uyacağız

Amerika ticaret yetkilileri tarafından duyurulan uzlaşma metni Obama Yönetimi’nin kendi dönemi boyunca uyguladığı ticareti güçlendirme programında yeni bir örnek olarak yer alıyor.

Çin Ticaret Bakanlığı sözcüsüne göre, Çin yetkilileri, kendi açılarından, iki taraflı görüşmelerin programın amacının yanlış yorumlanmasının önüne geçmede anahtar olduğunu söylemektedir.

Çin Ticaret Bakanlığı açıklamasının resmi olmayan bir çevirisine göre üst düzey bir Çinli yetkili Çin’in uzun zamandır DTÖ kurallarına sadık kaldığını ve sorumluluklarını yerine getirdiğini ve DTÖ’nün dış ticaretin dönüşümü ve gelişimini teşvik edici kurallarına ve yöntemlerine bağlı kalmaya devam edeceğinin altını çizmektedir.