İhraç Ürünlerimizde Yaşanan Ürün Güvenliği Problemleri Hakkında

Ticaret Bakanlığı Ürün Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü’nden alınan bir yazıda, Bakanlık olarak öncelikli hedeflerinden birinin ihracatımızın sürekli artışını sağlamak olduğu, bu hedefe katkıda bulunan en önemli unsurlardan birinin ise ihraç edilen ürünlerimizin kalitesi, güvenliği ve yurt dışı pazarlardaki güçlü imajı olduğu belirtilmektedir.

İhraç ürünler için Kanunda düzenlenen hükümlerin uygulama usul ve esaslarının 16.8.2023 tarihli ve 32281 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Dış Ticarette Teknik Düzenlemeler Yönetmeliğinde detaylı bir şekilde düzenlendiği bildirilmekte olup bu kapsamda;

- Teknik Düzenlemeler Rejimi Kararının 8’inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca, Kanunun 2’nci maddesinde de belirtildiği üzere; AB üyesi ülkelere ihraç edilen ürünler ülkemiz piyasasına arz edilmiş sayılır, AB üyesi ülkeler dışındaki ülkelere ihraç edilen ürünler ise genelde ithalatçı ülke teknik düzenlemelerine uygun olarak ihraç edilmekle birlikte, ürünlerin ülkemiz gelişmiş teknik düzenleme ve standartlarına göre üretilmesi nedeniyle ithalatçı ülkelerce çoğu zaman bu şekilde tercih edildiği, ancak her durumda üçüncü ülkelere ihraç edilen ürünlerin de güvenli olması, tağşişe konu olmaması veya ürüne ilişkin işaretleme, etiketleme ve belgelendirmenin alıcıyı yanıltmayacak şekilde yapılması zorunludur. İhraç edilen ürünlerin bu şartlara uygun olmasından ihracatçılar sorumlu olduğu;

- Yönetmeliğin 11’inci maddesi uyarınca; ülkemiz piyasasına arz edilmiş sayılan AB üyesi ülkelere ihraç edilen ürünlerin denetimleri yetkili kuruluşlar tarafından piyasa gözetimi ve denetimi yoluyla yapılmakta, yetkili kuruluşun Kanun kapsamında uygulayacağı idari para cezası ve alacağı önlemlere ilave olarak Ticaret Bakanlığı da Teknik Düzenlemeler Rejimi Kararının 13’üncü maddesinde yer alan müeyyideleri uygulanabildiği;

- Yönetmeliğin 12’nci maddesi uyarınca ise; AB üyesi ülkeler dışındaki ülkelere ihraç edilen ürünlerin güvenli olmadığı, tağşişe konu olduğu veya ürüne ilişkin işaretleme, etiketleme veya belgelendirmenin alıcıyı yanıltacak şekilde yapıldığına yönelik bildirim, şikayet ve ihbar olması durumunda Ticaret Bakanlığınca konunun incelenmesine yönelik gerekli bilgi ve belgeler temin edilmekte, mümkün olması durumunda ilgili yetkili kuruluş tarafından alınacak numuneler analize tabi tutulmakta ve kurulacak bir komisyonun değerlendirmeleri sonucu Kanun ve Teknik Düzenlemeler Rejimi Kararında öngörülen müeyyidelerden gerekli görünenler Ticaret Bakanlığınca uygulandığı hatırlatılmaktadır.

Bu çerçevede Ticaret Bakanlığımıza yurtdışındaki temsilciliklerimizden, medya aracılığıyla veya bireysel şikâyet yoluyla ihraç edilen ürünlerimizin uygun veya güvenli olmadığına ilişkin çok sayıda iddia ulaştığı, bir kısmı ihracat gerçekleştirilen ülkelerin yetkili otoritelerinin tespitlerini de içeren bu iddiaların gün geçtikçe artmakta olduğu, bu durumun ihraç ürünlerimizin kalitesi ve güvenliğine şüphe düşürdüğü, yurtdışındaki Türk Malı imajını ciddi anlamda zedelemekte olduğu, Türk Malı imajına verilen zararın yanı sıra bu durumun insanların sağlığı ve güvenliği için de bir tehdit oluşturduğu, ülkemiz piyasasına arz edilen ürünlerle ilgili de soru işaretleri yarattığı ve basına da yansıyan bazı vakaların kamuoyunda kaygı yarattığı dile getirilmekte olup, hazır giyim, tekstil, deri ve halı sektörleri açısından yapılan bildirimler aşağıda sıralanmaktadır:

- Kanada'da uygulanmakta olan tekstilde yanmazlık düzenlemeleri kapsamında ülkemizden Kanada'ya ihraç edilen yetişkin tekstil giyim ürünlerinin yanmazlık gerekliliklerini karşılamadığı,

- Fas'a ihraç edilecek kumaş ürünlerinin Fas mevzuatı gereği menşe ülkesinde uygunluk denetimi sonucu uygunluk sertifikası (Certificat de Conformité de la Marchandise - COC) temin etmesi gerektiği ve bazı ihracatçıların bu belgeyi yurt içinde temin etmediği için Fas gümrüklerinde sorun yaşadığı,

- Toplam kurşun miktarı bakımından mevzuata aykırı ve insan sağlığını tehlikeye atacak şekilde ayakkabı üretilip Suriye, Mali ve Irak gibi bazı Afrika ve Orta Doğu ülkelerine ihraç edildiği.

Her bir iddianın yetkili kuruluşlar ve ilgili taraflarla bilgi alışverişinde bulunularak incelenmesine devam ettiği, incelemeler sonucunda ise gerekli görülmesi halinde ilgili mevzuatta belirtilen müeyyideler uygulanacağı bildirilmektedir.

Öte yandan, AB piyasasına arz edilen ürünlerle ilgili olarak, Avrupa Komisyonu tarafından işletilen ve gıda dışı ürünler için kullanılan Avrupa Birliği Hızlı Uyarı Sistemi (RAPEX) aracılığıyla tüm Avrupa Ekonomik Alanı ülkeleri ve Komisyon arasında sağlığa ve güvenliğe risk arz eden ürünlerle ilgili bilgi paylaşımı sağlanmakta olduğu, komisyon tarafından güvensiz ürünlere ilişkin bildirimlerin https://ec.europa.eu/safety-gates-alerts/screen/webReport adresinden düzenli olarak yayınlanarak kamuoyu ile paylaşılmakta olduğu, bildirimlerin herkesin erişimine açık olduğu, bu kapsamda söz konusu bildirimlerin Ticaret Bakanlığınca da haftalık olarak takip edilerek yetkili kuruluşlara iletildiği ve gerekli denetimlerin gerçekleştirildiği dile getirilmektedir. RAPEX kapsamında 2021 Nisan ayından 2023 Ağustos ayına kadar yapılan ürün ve ülke bazlı bildirimler ekteki dosyada yer almaktadır.